Τριλογία σταφυλιού

Και μη πάει ο νούς σας ότι είναι “καινούργιο φρούτο” αυτό. Σαν τα μάνγκο και τα ακτινίδια που έχουν περάσει τις πόρτες της Ευρώπης μερικές δεκαετίες τώρα. Ή την πατάτα, που με το ζόρι συμπληρώνει 500 χρόνια. Εδώ πρόκειται για μία ιστορία που πάει σχεδόν δέκα χιλιάδες χρόνια πίσω !!!!!

Πράγματι, ίχνη από απανθρακωμένους σπόρους σταφυλιού, που ανάγονται στην Μεσολιθική εποχή (7.000 π.Χ.) έχουν βρεθεί τόσο στη Γαλλία όσο και στην Ιταλία. (κάποιοι μιλούν και για απολιθώματα της παλαιολιθικής εποχής, ή ακόμη και της ηώκαινης εποχής (!!!), κάτι σαν 40 εκατομμύρια χρόνια πίσω !!!). Αναφορές προαιώνιες υπάρχουν στην Βίβλο.

Αρκετά μετά (αλλά χιλιετίες πριν από σήμερα) συναντάμε το κρασί να παίζει σημαντικότατο ρόλο και στη ζωή των Ελλήνων. (Πιστεύετε ότι ο Οδυσσέας θα τους είχε καταφέρει όλους εκείνους του μνηστήρες εάν δεν είχαν μαλθακέψει τόσο από το κρασί και τις κραιπάλες, πολιορκώντας την Πηνελόπη; Μέθοδος και αυτή…). Και αναφερόμαστε στο 1.300 (κατ’ άλλους στο 800) προ Χριστού. Σάμπως οι ίδιοι οι Αχαιοί, στα συμπόσια των ηρώων, δεν του έδιναν και καταλάβαινε; Με κρασί δεν είχε τρατάρει ο Αχιλλέας τον παλιό του δάσκαλο, τον γέρο-Φοίνικα σαν του τον έστειλαν να το πείσει να επιστρέψει στη μάχη ; Με κρασί σφραγίσθηκε και η πολυπόθητη νίκη στην Τροία.

Και οι αναφορές αυτές του Ομήρου δεν είναι και από τις παλαιότερες που υπάρχουν ….

Και να ΄ταν μόνο αυτά… Οι μασκαράδες, το θεοποίησαν κιόλας το σταφύλι….

Σύμφωνα, λοιπόν, με την ελληνική μυθολογία, ο Στάφυλος ήταν γιος του θεού Διονύσου και της Αριάδνης. Την θυμάστε αυτή την κυρία ; Κόρη του βασιλιά Μίνωα της Κρήτης και της Πασιφάης, κόρης του Ήλιου, συνεπώς είχε και η Αριάδνη θεία καταγωγή. Θα την θυμάστε από τον μύθο του Θησέα (που, τελικά, δεν την ήθελε την εγγονή του Ήλιου και την παράτησε στην Νάξο), και την ιστορία του Μινώταυρου. Του Μινώταυρου που, σας αρέσει δεν σας αρέσει, ήταν και αυτός γιός της Πασιφάης , αδελφός λοιπόν της Αριάδνης. Τον έκανε η μητέρα της, σε “ερωτική μανία ούσα” και ερωτευμένη (καλά τώρα …) με έναν πανέμορφο ταύρο που είχε στείλει ο Ποσειδώνας στον άντρα τον Μίνωα. Πως τα κατάφερε; Έβαλε στο Δαίδαλο (να και ο Δαίδαλος… Πολυτεχνίτης και κλεισοσπίτης, πραγματικός, ο κύριος) να φτιάξει ένα ξύλινο ομοίωμα μικρής αγελάδας, κούφιο εσωτερικά, προκειμένου έτσι να προκαλέσει τον ταύρο. Έτσι, λοιπόν, γεννήθηκε ο Μινώταυρος (σε πολλά κείμενα αναφέρεται και σαν Αστερίων), που είχε σώμα ανθρώπου και κεφάλι ταύρου.

Συνδέεται, όμως, η Αριάδνη και με τον Διόνυσο. Προγονή Θεών, παντρεύτηκε Θεό τελικά (αφού την άφησα στα κρύα του λουτρού ο Θησέας, αν και λέγεται ότι του το ζήτησε στο όνειρό του ο ίδιος ο Διόνυσος) και ας ήταν κάποιες… γενιές μεγαλύτερός της. Τα κατάφερνε καλά και, βοηθούντος και του κρασιού (σε αυτές τις διαφορές ηλικίας είναι απαραίτητο), κάνανε τον Στάφυλο, μετέπειτα βασιλιά της Σκοπέλου (Όπως και έναν δεύτερο γιο, τον Οινοπέα, βασιλιάς της Χίου )

Σε άλλο μύθο, με λιγότερη φαντασία αυτός, ο Στάφυλος ήταν στην υπηρεσία του βασιλεία της Αιτωλίας Οινέα. σαν βοσκός. Καθώς έβοσκε τις κατσίκες του, παρατήρησε ότι μια από αυτές τρώγοντας συνέχεια ένα συγκεκριμένο καρπό πάχαινε περισσότερο από τις άλλες (μπορεί και να…. ήταν και λίγο πιο εύθυμη από τις άλλες, να έφερνε γύρες, να βέλαζε “ρυθμικά” – μη μου πείτε ότι δεν έχουμε και σήμερα πολλές τέτοιες… –). Μάζεψε τότε αρκετούς και τους πρόσφερε στον βασιλιά του. Εκείνος παρασκεύασε ένα χυμό τον οποίο ονόμασε “οίνο”, στον δε καρπό έδωσε το όνομα του βοσκού του (σταφύλι).

Κλείνει το “κεφάλαιο Μυθολογία” και επιστρέφουμε στα δικά μας.

Το σταφύλι, λοιπόν, είναι ο καρπός του αμπελιού. Το αμπέλι, το κλήμα (Vitis Vinifera), είναι φυτό αναρριχητικό που μας δίνει ένα μεγάλο αριθμό προϊόντων : τον μούστο, το κρασί (αλλά και το τσίπουρο και η ρακί), το ξύδι, το οινόπνευμα, το σταφύλι, τα φύλλα του, και τις σταφίδες.

Μικρή διακοπή, όμως, να δούμε καμιά συνταγή με σταφύλι. Όχι από τις παραδοσιακές. Όχι γλυκό του κουταλιού, ούτε φρουτοσαλάτα. Ούτε καν τάρτα σταφυλιού (υπάρχει μία τάρτα σταφυλιού πολύ ωραία μέσα στο site, από την stellapanos, πως και δεν έχετε δοκιμάσει να την κάνετε ; Οέο; Και μοιάζει πολύ ωραία, ενδιαφέρουσα. Πολύ του παραδοσιακού γίναμε, μου φαίνεται).

Αυτές που θα βρείτε λοιπόν εδώ, είναι κανονικές συνταγές, για ορεκτικό, πρώτο και δεύτερο πιάτο αλλά και γλυκό.

 

Ορεκτικά, λοιπόν.

Ορ.1. Σαλάτα κοτόπουλου και σάλτσα μουστάρδας και λευκού σταφυλιού

Πέρα από ένα γευστικό ορεκτικό, είναι ιδανικό πιάτο για να ξεφορτωθούμε τα περισσεύματα κοτόπουλου που στεγνώνουν στο ψυγείο.

Έχει μέσα ξεκοκκαλισμένα κομμάτια από ψητό κοτόπουλο, μουστάρδα τύπου Ντιζόν (πικάντικη στη γεύση), χυμό λεμονιού, μαϊντανό και, φυσικά, ρόγες σταφυλιού.

Την πλήρη συνταγή μπορείτε να την βρείτε εδώ.

 

Από φαρμακευτική άποψη (εκεί δεν είχαμε μείνει; ), το σταφύλι, είναι πλούσιο σε κάλιο και σε μία σειρά από βιταμίνες, έχει αντιοξειδωτική αλλά και αντικαρκινική δράση, λόγω της μιας ουσίας που βρίσκεται στη φλούδα του (ρεσβερατόλη). Να την τρώτε την φλούδα, λοιπόν, ακόμη και σε εκείνες τις ποικιλίες που είναι σκληρή. Πολύ καλό πλύσιμο, όμως, γιατί πέφτει ράντισμα του κερατά.

Αν και είναι υψηλά στη λίστα με τα τρόφιμα πολλών θερμίδων (περίπου 70 θερμίδες στα 100 γραμμάρια) το σταφύλι είναι πολύ πλούσιο σε στοιχεία απαραίτητα για την υγεία μας, όπως οι πολυφαινόλες. Εκτός από τα καρδιοαγγειακή του δράση, βοηθάει και στα νεφρά, έχοντας υψηλή απολυμαντική δράση.

Και μπορεί τα απολιθωμένα ευρήματα να είναι (κατά πολύ) παλαιότερα, τα αμπέλια όμως φαίνεται να άρχισαν να καλλιεργούνται από την εποχή του χαλκού (περίοδος γύρω στο 3.000 με 3.300 π.Χ, ανάλογα με την περιοχή). Κουκούτσια από σταφύλια βρέθηκαν σε κατοικίες της εποχής αυτής. Κάποιος τα έτρωγε, λοιπόν. Και “έφτυνε και τα κουκούτσια” παράπλευρη διαπίστωση/ανακάλυψη αυτή…

Επίσης, σε επιγραφές γίνονται πολλές αναφορές στην άμπελο, ενώ παραστάσεις σε τοίχους απεικονίζουν ανθρώπους να καλλιεργούν αμπέλια και να μαζεύουν σταφύλια. Οι εικόνες και οι γραφές αυτές είναι ελαφρά μεταγενέστερες και χρονολογούνται στα 2.500 χρόνια π.Χ.

Στην Ελλάδα, ο Όμηρος που λέγαμε, αναφέρεται στο αμπέλι αλλά και το κρασί με τις ονομασίες οίνη, Οινόη, οινιάδα και άλλες. Σύμφωνα με κάποιους ερευνητές, η πρώτη καλλιέργεια αμπελιού έγινε στην Κρήτη, ενώ για κάποιους άλλους στη Θράκη Στη συνέχεια, Έλληνες και Φοίνικες έμποροι, μετέφεραν αμπέλια στην Ιταλική χερσόνησο και η Σικελία έγινε κέντρο παραγωγής σταφυλιών. Τ’ ακούτε amici Italiani; Και το κρασί εμείς.

Γύρω στο 600 π.Χ. Φοίνικες διέδωσαν την καλλιέργεια του αμπελιού ακόμη παραπέρα, στη Γαλλία και την περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το αμπέλι φτάνει στη Βρετανία. Το 13ο αιώνα μ.Χ. (μόλις) οι Άραβες προωθούν την καλλιέργεια του αμπελιού στην Ισπανία και την Πορτογαλία και μέχρι το 17ο αιώνα το αμπέλι ήταν γνωστό σε όλη σχεδόν την Ευρώπη.

Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν Ευρωπαϊκά αμπέλια στην Αμερική (να και κάτι που πήγε προς τα εκεί), αλλά καταστράφηκαν μετά από μεγάλη επιδημία φυλλοξήρας, ενός εντόμου του εδάφους που προσβάλλει τις ρίζες του φυτού με αποτέλεσμα αυτό να ξεραίνεται (“αμερικανάκια” στην περιποίηση τα παιδιά….).

Συνέπεια αυτού ήταν να καλλιεργηθούν άγριες ποικιλίες ντόπιων αμπελιών ανθεκτικών στο έντομο, οι οποίες προόδεψαν και στις αρχές του 18ου αιώνα ξαναπέρασαν τον Ατλαντικό και άρχισαν να καλλιεργούνται στην Αγγλία και στη Γαλλία. Όμως και τα αμπέλια αυτά προσβλήθηκαν από διάφορες άλλες ασθένειες που κατέστρεψαν το 70% των καλλιεργειών. Η λύση δόθηκε με τον εμβολιασμό άγριων αμερικάνικων αμπελιών και τη δημιουργία ανθεκτικών υβριδίων.

 

Η ώρα των Πρώτων Πιάτων.

 

Ώρα για “διαφορετικά” πρώτα πιάτα. Τρία το αριθμό.

Το πρώτο, με ζυμαρικό Και, έτσι για να ξεφύγουμε λίγο από τα πολύ συνηθισμένα (από τα σπαγγέτι και τις πέννες που γεμίζουμε τα ντουλάπια μας), θα δοκιμάσουμε ένα άλλο κοντό ζυμαρικό, πολύ γνωστό και αυτό στην Ελλάδα (έχει πια την θέση του σχεδόν σε όλα τα σουπερμάρκετς) και το οποίο δένει πολύ καλά με σάλτες, τα fusilli (φουζίλι)

Πρ.1. Ζυμαρικά Fusilli με σταφύλι

Πιάτο πρωτότυπο, γευστικότατο από μόνο του, που όμως η προσθήκη του ευωδιαστού μοσχάτου σταφυλιού θα του δώσει τον αέρα του “διαφορετικού”.

Τι θα χρησιμοποιήσουμε; fusilli για την πάστα, κρεμμυδάκι, μπέικον και κρέμα γάλακτος για τη σάλτσα και μοσχάτο σταφύλι για το άρωμα. Η παρουσία του μπέικον και της κρέμας γάλακτος κάνει το πιάτο να είναι αρκετά επιβαρημένο σε θερμίδες, γι’ αυτό μην το κάνετε ξανά και ξανά, όσο και να σας αρέσει…

Την πλήρη συνταγή μπορείτε να την βρείτε εδώ.
 

Τα δύο επόμενα, είναι πρώτα πιάτα με βάση το κλασσικό ριζότο

 

Πρ.2. Risotto με λουκάνικο και σταφύλι

Το κλασσικό ριζότο με παρμεζάνα παίρνει “εποχικό χρώμα“ σε αυτή τη συνταγή και βάζει τα φθινοπωρινά του (χάρις στο σταφύλι σουλτανίνα που περιέχει), αλλά έχει και μία έντονη χειμωνιάτικη νότα (χάρις στη παρουσία του λουκάνικου).

Την πλήρη συνταγή μπορείτε να την βρείτε εδώ.
 

Αρκετά. Μπορούμε να περάσουμε σε άλλο ένα πρώτο πιάτο. Ένα κλασσικό, απλό ριζότο, με μία νότα φθινόπωρο– (προσθήκη σταφυλιού) -χειμωνιάτικη (παρουσία λουκάνικου). Τι λέτε;

 

Πρ.3. Τάρτα με ρύζι και λευκό σταφύλι

Εδώ, πάλι, το ριζότο “παίρνει ύψος”, γίνεται “τάρτα”, μπαίνει στο φούρνο και, αφού κάνει μια τούμπα (σαν τον Σισέ, όταν σκοράρει), παρουσιάζεται στην πιατέλα διακοσμημένο με ρόγες σταφυλιού.

Την πλήρη συνταγή μπορείτε να την βρείτε εδώ.

 

 

Είναι, λοιπόν, το σταφύλι μία από τις ωφελιμότερες τροφές του ανθρώπου (από πολλούς λέγεται “ο βασιλιάς των φρούτων”, γιατί είναι από τις πιο πλούσιες σε βιταμίνες κι οργανικά άλατα που χρειάζεται ο άνθρωπος, τροφές).

Διαβάζω ότι η θρεπτική ενός κιλού σταφύλι είναι ανάλογη με όση βρίσκεται σε τέσσερεις μεγάλες μπριζόλες ή σε οκτώ αυγά !!! Το δε άφθονο νερό τους είναι υγιεινότατο, και ιδιαίτερα ευεργετικό, αφού το σώμα εφοδιάζεται με θαυμάσιο φυτικό νερό που μπορεί να βοηθήσει στην αποτοξίνωση του οργανισμού.

Η ημιδιάφανη ρώγα του σταφυλιού περικλείει φώς μέσα στον λείο φλοιό της -στο “δέρμα” του, με τις τεράστιας αξίας φλαβονοειδείς ουσίες- εκεί που βρίσκεται ο ζελεδένιος γλυκός χυμός που φέρει στη μέση το κουκούτσι με την πολύτιμα συμπυκνωμένη πληροφορία και σύνθεση.

Στο ανθρώπινο οργανισμό, οι φλαβονοειδείς αυτές ουσίες, έχουν μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς είναι αντιοξειδωτικές ουσίες, φυτικά συστατικά που συσχετίζονται με πολλούς τρόπους με την καλή υγεία, καθώς περιλαμβάνουν δύο από τους μεγαλύτερους εξολοθρευτές της καρδιοπάθειας και του καρκίνου.

Προσφέρουν ισχυρότατη αντιοξειδωτική δράση στα κύτταρα, προστατεύοντας τα από την οξειδωτική καταστροφή –τα γεράματα, μωρέ– αλλά και τις μεταλλάξεις των καρκινικών κυττάρων. Η δράση αυτή των φυσικών ουσιών του σταφυλιού είναι ακόμα μεγαλύτερη και από αυτή της βιταμίνης C και Ε!!!

Οι φλαβανοειδείς αυτές ουσίες στο σταφύλι (αλλά και γενικότερα στα φρούτα, λαχανικά, και χυμούς), φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία από τον καρκίνο και τις καρδιοπάθειες.

Και, εάν μέχρι σήμερα ήταν δύσκολο να συγκρίνουμε τις σχετικές συγκεντρώσεις αυτών των θρεπτικών μικροστοιχείων σε συνήθεις τροφές, τώρα πια γνωρίζουμε ότι ο χυμός του σταφυλιού βρίσκεται στην κορυφή της σχετικής λίστας, πάνω από το κόκκινο κρασί, το κοκτέιλ βατόμουρο– κράνα (cranberry), το τσάι, και τον μηλοχυμό. Τα δεδομένα αυτά ενισχύουν παλαιότερη μελέτη που εντόπισε διπλάσια ποσότητα αντιοξειδοτικών στο χυμό του σταφυλιού (ποικιλία Concord, παρόμοια με το ελληνικό ροζακί / ροδίτη)), από τον χυμό πορτοκαλιού, μήλου, γκρέιπφρουτ ή της τομάτας.

Και να ‘ταν μόνο αυτά… Θυμάστε την ρεσφερατόλη, στην πρώτη σελίδα την είδαμε. Εργαστηριακές μετρήσεις, λοιπόν, αναφέρουν ότι ουσία αυτή (κυρίως του κόκκινου σταφυλιού και του κρασιού) βελτιώνει κατά 30 % την αιμάτωση του εγκεφάλου μειώνοντας τον κίνδυνο του εμφράγματος Αλλά και προστατεύει τον εγκεφαλικό ιστό από την οξείδωση. Πίνετε, λοιπόν, κανένα ποτηράκι κόκκινο κρασί, βοηθάει στην καρδιά, βοηθάει και στη πνευματική διαύγεια.

Πριν την χάσω εγώ, αυτήν την διαύγεια εντελώς, (είναι και το προχωρημένο της ώρας), ας περάσουμε στα δεύτερα πιάτα, δύο τον αριθμό, ένα με κουνέλι και ένα με φραγκόκοτα.

 

Φραγκόκοτες με σταφύλι.

Πιάτο εκλεκτό. Πιάτο με κυνήγι, στην πραγματικότητα. Συνταγή που θα μπορούσε, κάλλιστα, να αντικαταστήσει την γαλοπούλα την … “νύκτα της γαλοπούλας” Το γευστικό τους κρέας αποκτά ακόμη περισσότερη νοστιμιά με την εξαιρετικά φίνα γεύση μιας γέμισης που δεν έχει τίποτα το παραδοσιακό (ρύζια, κάστανα, λουκάνικα, μουστάρδες) και ως εκ τούτου τίποτα το υπερβολικό. Αντ’ αυτών έχει mascarpone, φασκόμηλο, δενδρολίβανο, ξηρό κρασί, γλυκό κρασί, σταφύλια.

Η συνταγή θα ήθελε και λίγους μυρωδικούς καρπούς Άρκευθου (αγριοκυπάρισου). Ξέρω, όμως, μόλις τρία σημεία στην Αθήνα που πουλούν αυτό το εξαιρετικό, ιδιαίτερα για κυνήγι μυρωδικό, που λέω να αποφύγω να το βάλω στη συνταγή. Αντ’ αυτού, θα έχει οδηγίες για το πώς καθαρίζουμε και πως κόβουμε την φραγκόκοτα.
 

Την πλήρη συνταγή μπορείτε να την βρείτε εδώ.
 

Κουνέλι με σταφύλι

Αυτό είναι το δεύτερο κυρίως πιάτο. Εξ’ ίσου, εάν όχι περισσότερο, γευστικό με το προηγούμενο. Το κυνήγι εδώ δεν πετάει αλλά τρέχει. Και μάλιστα γρήγορα. Και όταν χαλαρώνει … γεννοβολάει ασταμάτητα. Με λευκό κρασί, γλυκές ρόγες σταφυλιού και φρεσκοτριμμένο πιπεράκι και ποιος δεν θα πήγαινε μαζί του…

Την πλήρη συνταγή μπορείτε να την βρείτε εδώ.
 

Έχοντας εξαντλήσει (;;;) τις αναφορές στις ευεργετικές του ιδιότητες, αλλά και στα μυθολογικά / ιστορικά στοιχεία για την αρχαιότατη χρήση του (τουλάχιστον στο βαθμό που θα ταίριαζε σε ένα site μαγειρικής), μέχρι να θυμηθούμε τον σπουδαιότερο από τους συμβολισμούς του βασικού προϊόντος του σταφυλιού, του κρασιού. Το κρασί συμβολίζει το αίμα του Ιησού Χριστού και, μαζί με το ψωμί (που συμβολίζει το σώμα του) συμμετέχουν, αποτελούν ουσιαστικά, το Μυστήριο της Θείας Κοινωνίας

Φθάνουμε στο τέλος. Μένει ένα γλυκάκι για να συμπληρωθεί όλη η γκάμα των πιάτων, από το “καλώς ήρθατε” έως το “ευχαριστούμε, ήταν πολύ ωραία”.

 

Γλυκιά τάρτα σταφυλιού

Μία νόστιμη, δροσερή τάρτα με κράμα ζαχαροπλαστικής και τραγανές ρόγες σταφυλιού. Και με τριμμένο αμυγδαλάκι

Την πλήρη συνταγή μπορείτε να την βρείτε εδώ.

Φέτος με είχαν καλέσει σε ένα τρύγο. Δυστυχώς δεν ήταν δυνατόν να είμαιν εκεί εκείνες τις ημέρες. Ελπίζω του χρόνου να μπορέσω και να έχουμε έτσι καινούργια πράγματα να συζητήσουμε.

Μέχρι τότε, … καλά κρασιά!!!!

 

Δείτε όλες τις συνταγές με σταφύλι που υπάρχουν στο site.

 

Πηγές:

• http://www.hungry.gr/getarticle.asp?id=1633&coms=yes
•  http://www.geowines.gr/gr/diafora.htm
• http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CE%AC%CF%86%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82
• http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%BD%CE%B7
• http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%BD%CE%B7

Οι φωτογραφίες είναι από το site mangiarebene.it