Πατάτα

Ιστορική αναδρομή:
Οι πρώτοι που καλλιέργησαν πατάτα ήταν οι Περουβιανοί, πριν από 4000 χρόνια. Οι Ινδιάνοι της Νότιας Αμερικής ήταν αυτοί που έμαθαν στους Ισπανούς κατακτητές να την τρώνε και αυτοί που της έδωσαν και το όνομά της (Batata).
Οι Ισπανοί αλλά και οι Άγγλοι εξερευνητές έφεραν την πατάτα στην Ευρώπη, γύρω στο 1570 μ.Χ. Η καλλιέργιά τους όμως γνώρισε τη μεγάλη άνθιση τον 19ο αιώνα, όταν έγινε η κύρια τροφή των Ιρλανδών. Η Ιρλανδία γνώρισε μια απίστευτη πληθυσμιακή αύξηση λόγω της κατανάλωσης πατάτας. Το 1845 όμως, ένας μύκητας έγινε αιτία να καταστραφεί η σοδιά της πατάτας στην Ιρλανδία, με αποτέλεσμα να μειωθεί ο πληθυσμός της Ιρλανδίας κατά 2 εκατομμύρια μέσα σε 5 χρόνια, λόγω του λοιμού! Πολλοί από τους επιζήσαντες αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν, προμηθεύοντας άφθονα φτηνά εργατικά χέρια στην Μεγάλη Βρετανία. Κάπως έτσι, η ταπεινή πατάτα έγινε αιτία να ξεκινήσει η βιομηχανική επανάσταση!
Οι Ιρλανδοί μετανάστες έφεραν την πατάτα και στη Βόρεια Αμερική και από τότε έχει γίνει μια από τις βασικότερες τροφές.
Στη χώρα μας την πατάτα την έφερε ο Ιωάννης Καποδίστριας. Μάλιστα μια ιστορία λέει πως, επειδή ο κόσμος εδώ ήταν επιφυλακτικός και δεν τη δοκίμαζε, έβαλε τις πατάτες σε αποθήκες τις οποίες άφηνε εσκεμμένα αφύλακτες τη νύχτα, ώστε να μπορεί ο κόσμος να τις κλέψει νομίζοντας πως είναι πολύτιμες. Κάτι που μάλλον είναι μύθος, μια που οι ιστορικές αναφορές δείχνουν πως η πατάτα εξαπλώθηκε στον Ελλαδικό χώρο με μεγάλη ευκολία, βοηθώντας τον κόσμο που πεινούσε.
Με τον ίδιο τρόπο, η πατάτα βοήθησε και πολύ κόσμο να επιβιώσει τον καιρό του πολέμου.

Θρεπτική αξία:
Η πατάτα είναι εξαιρετικά θρεπτική, χωρίς μεγάλη θερμιδική αξία και χωρίς λιπαρά. Όλα φυσικά εξαρτώνται από τον τρόπο του μαγειρέματος.
Μια ωμή πατάτα βάρους 200γρ. Έχει:
Θερμίδες: 150
Πρωτεϊνες: 4.6 γρ
Υδατάνθρακες: 51γρ
Λιπαρά: 0.2 γρ
Διαιτιτικές ίνες: 4,8 γρ
Είναι επίσης εξαιρετική πηγή σε: νιασίνη, σίδηρο, μαγνήσιο, θιαμίνη, βιταμίνη Β6 και C. Αξίζει όμως να σημειωθεί πως η περιεκτικότητα σε βιταμίνη C λιγοστεύει όσο περνάει ο καιρός από τη συγκομιδή της.

Καλλιέργεια και ποικιλίες:
Ο βοτανικός τύπος της πατάτας είναι στρύχνος ο κονδυλόριζος (Solanum tuberosum) και ανήκει στην οικογένεια των Solanaceae. Το γένος των Σολανοδών περιλαμβάνει περίπου 2000 είδη και περίπου 170 είδη παράγουν υπόγειους κονδύλους. Πολλά από αυτά είναι δηλητηριώδη. Η πατάτα καλλιεργείται για τους κονδύλους της οι οποίοι προέρχονται από την ανάπτυξη των άκρων των υπογείων στολόνων.

Οι πατάτες καλλιεργούνται σε πολλά μέρη της Ελλάδας, άνοιξη, καλοκαίρι και φθινόπωρο.
Οι ποικιλίες της πατάτας καθορίζονται κυρίως από το εξωτερικό χρώμα της φλούδας της (κίτρινο, καφέ, ροζ, κόκκινο ή μοβ) αλλά και το χρώμα της σάρκας της (άλλοτε άσπρο, στο χρώμα του δέρματος ή ελαφρά κίτρινο) και σε κάθε περιοχή του κόσμου, έχουν αναπτυχθεί – επιλεγεί διαφορετικές ποικιλίες, οι οποίες ευδοκιμούν με τον καλύτερο τρόπο στις κατά τόπους εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες. Από τις ποικιλίες της πατάτας που καλλιεργούνται η κυριότερη είναι η κίτρινη πατάτα (με μεγάλους κονδύλους με ελαφρά κίτρινη σάρκα) και η οποία εμφανίζεται σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου.

Οι πατάτες του εμπορίου χωρίζονται σε 4 κύριες κατηγορίες, λαμβάνοντας υπόψη το πάχος τους και το βάρος τους και έχουμε:

• 1η κατηγορία 100 gr
• 2η κατηγορία 80 gr
• 3η κατηγορία 50 gr
• 4η κατηγορία μικρότερο από 50 gr

Αγορά και φύλαξη:
Οι πατάτες που θα αγοράσετε θα πρέπει να είναι σκληρές, χωρίς μεγάλα κοψίματα, μώλωπες, αποχρωματισμούς. Θα πρέπει να μην έχουν βλαστούς ή πράσινο χρώμα.
Προτιμήστε τις βιολογικές πατάτες. Οι πατάτες, μαζί με το σπανάκι και το σέλινο είναι από τα λαχανικά που απορροφούν περισσότερο από τα άλλα τα φυτοφάρμακα και οι καλλιεργητές της πατάτας την ψεκάζουν πολλές φορές, μια που βάλλεται από διάφορους μήκυτες.

Αφού τις αγοράσετε, καλό είναι να τις φυλάξετε σε μέρος δροσερό (8-12°C), ξηρό και σκοτεινό, όπως ένα υπόγειο για παράδειγμα. Γενικώς δεν πρέπει να τις βλέπει ο ήλιος, γιατί θα πρασινίσουν και θα πετάξουν μάτια γρήγορα. Ένας τρόπος για να διατηρηθούν για πολύ καιρό, είναι όταν τις αγοράσετε να τις πλύνετε, να τις στεγνώσετε και να τις αποθηκεύσετε μετά απλωτές στο υπόγειο.
Μην αποθηκεύετε τις πατάτες στο ψυγείο, καθώς το άμυλο μπορεί να μετατραπεί σε σάκχαρα δίνοντας μια δυσάρεστη γεύση. Επίσης, μην αποθηκεύετε τις πατάτες μαζί με τα κρεμμύδια, γιατί τα αέρια που εκπέμπουν τα δυο αυτά λαχανικά μπορεί να προκαλέσουν αλλοιώσεις το ένα στο άλλο.

Αυτό που θα πρέπει να προσέξετε πολύ, είναι το πρασίνισμα της πατάτας. Η έκθεση στο φως, κάνει την επιφάνεια της πατάτας να πρασινίσει. Το χρώμα οφείλεται στον σχηματισμό της χλωροφύλλης κάτι φυσικό και ακίνδυνο. Όμως το πράσινο χρώμα είναι δείκτης τοξικότητας, μια που μαζί  με τη χλωροφύλλη, αυξάνεται η ποσότητα της σολανίνης, μιας τοξίνης εξίσου επικίνδυνης με την στρυχνίνη. Η σολανίνη μπορεί να προκαλέσει από παραισθήσεις, πονοκεφάλους, διάρροιες και εμετούς, μέχρι το θάνατο. Πρέπει λοιπόν να είμαστε εξαιρετικά προσεκτικοί και να αφαιρούμε πάντα τα πρασινισμένα μέρη της πατάτας. Επίσης εάν μας φανεί πικρή στη γεύση μετά το μαγείρεμα, πάλι πρέπει να την πετάξουμε, μια που η πικρή γεύση είναι επίσης ένδειξη αυξημένης σολανίνης.

Προετοιμασία για το μαγείρεμα
Όσο μπορείτε, μαγειρεύετε τις πατάτες με τη φλούδα τους (εφόσον φυσικά δεν έχουν πρασινίσει, στην οποία περίπτωση θα πρέπει να αφαιρέσετε όχι μόνο τη φλούδα, αλλά και όλο το πράσινο κομμάτι). Στη φλούδα συγκεντρώνονται μεγάλες ποσότητες διαιτητικών ινών, σιδήρου, μαγγανίου και σεληνίου.  Εάν τις θέλετε να τις ξεφλουδίσετε, χρησιμοποιήστε το ειδικό εργαλείο, ώστε να φύγει μόνο μια λεπτή στρώση.

Καθαρίστε τις πατάτες αμέσως πριν τις μαγειρέψετε, γιατί εάν μείνουν για ώρα κομμένες, μαυρίζουν. Μπορείτε να τις βάλετε μέσα σε κρύο νερό με λίγο λεμόνι για να το αποφύγετε αυτό, όμως έτσι οι πατάτες χάνουν κάποια πολύτιμα συστατικά.

Στο φούρνο: εάν τις ψήσετε ολόκληρες, τρυπήστε τις πρώτα σε κάμποσα σημεία, για να μπορεί να φύγει ο ατμός.

Στο φούρνο μικροκυμάτων: επίσης πρέπει να τις τρυπήσετε σε κάμποσα σημεία. Μια πατάτα των 150γρ θέλει περίπου 4 λεπτά.

Στο τηγάνι: εάν θέλετε οπωσδήποτε να τις τηγανίσετε, τότε καλό είναι να τις κόψετε σε ροδέλες και όχι σε μπαστουνάκια, για να απορροφήσουν λιγότερο λάδι. Πλύντε τες και σκουπίστε τις καλά πριν τις τηγανίσετε, να μην έχουν καθόλου νερά. Μπορείτε πάντα να δοκιμάσετε να τις κάνετε στο φούρνο (δείτε τη συνταγή για πατάτες χωρίς τύψεις), ως εναλλακτική.

Επίσης μπορείτε να κρατήσετε το νερό που βράσατε τις πατάτες και να το χρησιμοποιήσετε την επόμενη φορά που θα φτιάξετε ψωμί. Το κάνει πιο αφράτο και τραγανό.

Οι πατάτες δεν μπορούν να φυλαχθούν στην κατάψυξη ωμές. Μπορούν όμως να καταψυχθούν μαγειρεμένες. Δείτε το άρθρο μας για το πώς καταψύχουμε τις πατάτες.

Συνταγές:
Μέσα στο site μας θα βρείτε πολλές συνταγές που χρησιμοποιούν τις πατάτες, είτε ως κύριο συστατικό, είτε ως συνοδευτικό.
Ρίξτε μια ματιά στην κατηγορία “Ορεκτικά με πατάτες”.

Πηγές:
http://www.npcspud.com
http://www.thehotpotato.com
http://42explore.com/potato.htm
http://www.food-info.net/uk/qa/qa-fp96.htm
http://www.ifood.tv/blog/green_potato_strictly_avoid_this
http://www.barbastathis.com/index.asp?a_id=425&w_id=426
http://www.nline.gr/index.php?p=1468
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%84%CE%AC%CF%84%CE%B1

http://www.europeanpotatoes.eu/
http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=748
http://xomeritis.blogspot.com/2008/10/blog-post_28.html
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=12337&subid=2&pubid=251072