Χύτρα ταχύτητος

 

Ιστορία:

Η ιδέα είναι γνωστή στους μάγειρες που κλείνουν την κατσαρόλα τους ερμητικά με λίγη ζύμη γύρω γύρω, ή βάζουν ένα βάρος πάνω στο καπάκι.

Μια πρώτη εκδοχή της χύτρας ταχύτητος παρουσιάστηκε το 1679 από τον γάλλο μαθηματικό και φυσικό Denis Papin. Στην αρχή η χρήση της ήταν αρκετά επικίνδυνη, λόγω της υπερβολικής πίεσης, αλλά μετά από λίγα χρόνια πρόσθεσε την βαλβίδα ασφαλείας και κατάφερε να μαγειρέψει με αυτή για τον Βασιλιά Κάρολο τον δεύτερο, με επιτυχία.

Από εκεί και πέρα το σχέδιο αυτής της κατσαρόλας εξελίχθηκε και το 1915 πήρε και επισήμως το όνομα χύτρα ταχύτητος. Το 1925 έγιναν οι πρώτες πωλήσεις στη Γερμανία και το 1939 άρχισαν να πωλούνται βιομηχανικές χύτρες ταχύτητος στη Νέα Υόρκη. Ήταν κάτι εντελώς καινούριο και πρωτοποριακό και υπήρχαν άνθρωποι που τις θεωρούσαν προϊόν μαγείας, λόγω του χαρακτηριστικού σφυρίγματος!

Η ζήτηση μεγάλωσε πολύ και μάλιστα στην Αμερική το 1945 υπήρχαν λίστες αναμονής για να αγοράσουν οι νοικοκυρές μια χύτρα! Λόγω της αυξημένης ζήτησης τα εργοστάσια προσπάθησαν να μειώσουν το κόστος παραγωγής, εις βάρους όμως της ασφάλειας. ΄Ετσι η αμερικανική αγορά γέμισε με χύτρες που δεν ήταν ασφαλείς και, μετά από πολλά ατυχήματα, το όνομα της χύτρας ταχύτητος αμαυρώθηκε και η χρήση της στην Αμερική μειώθηκε δραματικά. Στην Ευρώπη δεν υπήρξε ποτέ αυτό το πρόβλημα και οι ευρωπαίες νοικοκυρές τη χρησιμοποιούν συνεχώς.

Πλέον οι χύτρες κατασκευάζονται με πολλές δικλείδες ασφαλείας και δεν ενέχουν κανένα κίνδυνο κι έτσι και η αμερικανική αγορά αρχίζει σιγά σιγά να ανακαλύπτει ξανά τα οφέλη του μαγειρέματος με αυτές.

 

Πως λειτουργεί:

Βάζουμε το φαγητό που θέλουμε να μαγειρέψουμε μέσα στην κατσαρόλα, με μια πολύ μικρή ποσότητα υγρού. Μετά κλείνουμε το καπάκι και την βάζουμε σε δυνατή φωτιά μέχρι να αρχίσει να σφυρίζει. Τότε χαμηλώνουμε πολύ τη φωτιά και αφήνουμε τη χύτρα έτσι για οση ώρα χρειάζεται. Ο χρόνος μαγειρέματος υπολογίζεται από την ώρα που θα χαμηλώσουμε τη φωτιά.

Τι είναι όμως αυτό που κάνει το φαγητό μας να μαγειρευτεί στο 1/3 του χρόνου που θα ήθελε κανονικά; Καθώς ανεβαίνει η εσωτερική θερμοκρασία, ανεβαίνει και η πίεση, φτάνοντας μέχρι και 15 psi πάνω από την κανονική ατμοσφαιρική πίεση που βρίσκουμε στην επιφάνεια της θάλασσας (όταν φτάνει σε αυτό το σημείο, τότε υπάρχει η βαλβίδα ασφαλείας που αφήνει λίγο από τον ατμό να διαφύγει ώστε να αποτραπεί η περαιτέρω αύξηση της πίεσης). Η αυξημένη πίεση κάνει το νερό να βράζει στους 122°C αντί των 100°C που βράζει κανονικά και σε αυτή την υψηλή θερμοκρασία το φαγητό μαγειρεύεται γρηγορότερα.

 

Χύτρα ταχύτητος και βιταμίνες:

Ο τρόπος μαγειρέματος ενός φαγητού παίζει σημαντικό ρόλο στην περιεκτικότητά του σε βιταμίνες. Ο καλύτερος τρόπος για να καταστρέψουμε τις βιταμίνες είναι να μαγειρέψουμε το φαγητό σε μια κατσαρόλα χωρίς καπάκι, με μπόλικο νερό και για πάρα πολύ ώρα. Γενικά για να διατηρηθούν οι βιταμίνες πρέπει να μαγειρεύουμε το φαγητό για μικρό χρονικό διάστημα, με ελάχιστο νερό και σε μικρές θερμοκρασίες. Η χύτρα ταχύτητος, παρότι μαγειρεύει σε υψηλή θερμοκρασία, μαγειρεύει σε ένα “κλειστό” σύστημα, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και με ελάχιστο νερό κι έτσι καταφέρνουμε να διατηρήσουμε μεγάλο μέρος των βιταμινών.

Πολλές από τις βιταμίνες των φαγητών είναι υδατοδιαλυτές (όπως η βιταμίνη Β και C). Εφόσον χρησιμοποιούμε ελάχιστη ποσότητα νερού και ο ατμός δεν φεύγει από την κατσαρόλα, το φαγητό μας (και το ζουμάκι του) είναι γεμάτο βιταμίνες.

Φυσικά για να έχετε αυτό το όφελος, θα πρέπει να μη βάζετε πολύ νερό στη χύτρα σας, καθώς αυτό απλώς θα αργήσει την επίτευξη του βρασμού και θα χαλάσετε άσκοπα ενέργεια.

 

Άλλα οφέλη:

• Οι υψηλές θερμοκρασίες σκοτώνουν τους μικροοργανισμούς και μειώνουν μερικές τοξίνες. Γι’ αυτό οι χύτρες ταχύτητος χρησιμοποιούνται πολύ στην κονσερβοποίηση και στην αποστείρωση.
• Κάνουμε πολύ μεγάλη εξοικονόμιση στην ενέργεια. Είτε χρησιμοποιούμε ρεύμα, είτε γκάζι, το φαγητό μας θέλει χαμηλή φωτιά και λίγη ώρα.
• Το φαγητό γίνεται πολύ γρήγορα. Έτσι, ακόμα και αν μας πιέζει ο χρόνος, μπορούμε να κάνουμε πιο χρονοβόρα φαγητά.
• Το μαγείρεμα στις υψηλές θερμοκρασίες και τον ατμό κάνει τα φαγητά ιδιαίτερα γευστικά. Έτσι χρειάζεται να βάλουμε πολύ λιγότερο αλάτι και μπαχαρικά.
• Το φαγητό δεν έρχεται σε επαφή με τον αέρα, δεν οξειδώνεται και άρα κρατάει το χρώμα του. Έτσι έχουμε πχ καταπράσινο μπρόκολο!

 

Τι να προσέξουμε:

• Πάντα να ακολουθείτε τις οδηγίες του κατασκευαστή.
• Ποτέ μη τη γεμίζετε πάνω από τα 2/3
• Εάν κάνετε ένα φαγητό που βγάζει αφρό, γεμίστε τη μόνο μέχρι τη μέση, καθώς μπορεί να μπλοκαριστεί η βαλβίδα.
• Να καθαρίζετε σχολαστικά το καπάκι και το λάστιχο μετά από κάθε χρήση
• Εάν δείτε πως χάνει ατμό, τότε το λάστιχο θέλει αλλαγή.
• Μην τη βουτάτε ποτέ μέσα σε κρύο νερό για να κρυώσει, καθώς αυτό μπορεί να βουλώσει τη βαλβίδα ασφαλείας.
• Μην την ανοίγετε ΠΟΤΕ ενώ ακόμα έχει ατμό μέσα. Θέλει μια ιδιαίτερη διαδικασία πριν ανοίξει, ώστε να είμαστε βέβαιοι πως έχει φύγει όλος ο ατμός.

 

Πως ανοίγουμε το καπάκι:

Αυτό που θέλει ιδιαίτερη προσοχή στις χύτρες ταχύτητος είναι το πως ανοίγουμε το καπάκι. Στο εσωτερικό έχει ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες και το ατύχημα είναι σίγουρο αν προσπαθήσετε να ανοίξετε το καπάκι ενώ έχει ακόμα ατμό μέσα. Καταλαβαίνουμε πως έχει πέσει η πίεση από τη βαλβίδα ασφαλείας, γιατί πέφτει και σταματάει να σφυρίζει.

Υπάρχουν 3 τρόποι:

1. Κλείνουμε το μάτι και αφήνουμε τη χύτρα να κρυώσει μόνη της σε θερμοκρασία δωματίου. Γλυτώνουμε ενέργεια, αλλά βέβαια είναι χρονοβόρος τρόπος. Η πίεση πέφτει σιγά σιγά και παίρνει περίπου 10 με 15 λεπτά.
2. Βάζουμε τη χύτρα κάτω από κρύο, τρεχούμενο νερό. Είναι ο πιο γρήγορος τρόπος και είναι ο πιο κατάλληλος για φαγητά που χρειάζονται λίγο χρόνο μαγειρέματος.
3. Αφήνουμε τον ατμό να βγει. Ανοίγουμε τη βαλβίδα ασφαλείας και αφήνουμε όλο τον ατμό να βγει πολύ γρήγορα. Η κατσαρόλα δεν κρυώνει με αυτόν τον τρόπο, αλλά μπορούμε να ανοιξουμε το καπάκι. Έτσι αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος όταν θέλουμε να προσθέσουμε κάτι στο φαγητό μας και θα συνεχίσουμε μετά το μαγείρεμα. Πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί να μην καούμε με τον ατμό. Η μέθοδος αυτή δεν είναι κατάλληλη για φαγητά που κάνουν αφρό, καθώς το καυτό περιεχόμενο μπορεί να τιναχτεί προς τα πάνω.

 

Συμβουλές μαγειρέματος:

• Όταν μαγειρεύετε με τη χύτρα ταχύτητος θυμηθείτε πως το υγρό που βάζετε δεν θα εξατμιστεί. Άρα αν βάλετε πολύ, θα έχετε ένα φαγητό… σούπα.
• Το φαγητό είναι έτοιμο στο 1/3 περίπου του χρόνου που θα ήθελε κανονικά.
• Ο χρόνος μαγειρέματος αρχίζει να μετράται από την ώρα που θα αρχίσει να σφυρίζει η βαλβίδα.
• Μην ξεχάσετε, όταν αρχίσει να σφυρίζει η βαλβίδα, χαμηλώστε πολύ τη φωτιά.

 

Πηγές:

• http://missvickie.com/library/benefits.html
• http://en.wikipedia.org/wiki/Pressure_cooking
• http://missvickie.com/library/history.html
• http://www.pressurecookers.org/

 

Δείτε ακόμα τα αφιερώματά μας στο Φούρνο Μικροκυμάτων και τους Slow Cookers.