Μέλι, μια τροφή που κρατάει αιώνες

Το μέλι είναι μια τροφή που συναντάται από τους αρχαίους χρόνους μέχρι και σήμερα, ιδιαίτερα αγαπητή και με πολλές χρήσεις. Κατέχει υψηλή θέση στις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων και όχι μόνο. Οι Έλληνες είχαν αντιληφθεί την διατροφική αξία του μελιού από αρχαιοτάτων χρόνων και για αυτό την θεωρούσαν θεϊκή τροφή. Το μέλι είναι το δώρο της μέλισσας στον άνθρωπο.

Μυθολογικά στοιχεία

Κατά την μυθολογία η Μέλισσα ήταν η κόρη του βασιλιά της Κρήτης Μελισσέα και αδελφή της Αμάλθειας, οι οποίες και τάιζαν τον νεογέννητο Δία, μέλι και γαλά, για αυτό και ένα από τα ονομάτα του Δία είναι Ζεύς Μελισσαίος.

Η τέχνη της μελισσοκομίας στους ανθρώπους, διδάχτηκε από τον Αρισταίο γιο του Απόλλωνα και της νύμφης Κυρήνης, τον οποίο ανέθρεψαν οι Ώρες και η Γαία στάζοντας νέκταρ και αμβροσία στα χείλη του βρέφους, που έγινε έτσι αθάνατο! Την τέχνη της μελισσοκομίας την διδάχθηκε από τις Νύμφες ο Αρισταίος και αργότερα την δίδαξε ο ίδιος στους ανθρώπους.

Στα διάφορα μυστήρια συνήθιζαν να καθαρίζουν τα χέρια τους με μέλι αντί για νερό, καθώς πίστευαν ότι το μέλι καθαρίζει κάθε τι βλαβερό ή και λυπηρό. Πράγματι έχει αποδειχτεί ότι το μέλι έχει αντισηπτική δράση καθώς και συντηρητική.

Αρκετοί είναι αυτοί που ταυτίζουν το νέκταρ και την αμβροσία με το μέλι, αφού το μέλι είναι τροφή των θεών.

Τι είναι το μέλι

Το μέλι είναι ένα ρευστό, αρωματικό και γλυκό υλικό το οποίο προέρχεται από το νέκταρ των φυτών, το οποίο συλλέγουν οι μέλισσες, το μεταφέρουν στην κυψέλη τους και το μετατρέπουν σε μέλι. Το μέλι αυτό αποθηκεύεται στις κηρήθρες.

Περιέχει σάκχαρα όπως φρουκτόζη και γλυκόζη και λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας του σε υγρασία μόλις 14% δεν αναπτύσσει μικροοργανισμούς. Αυτός είναι και ο λόγος που το μέλι ουσιαστικά δεν χαλάει. Σε αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν βρεθεί πιθάρια με μέλι σε άριστη κατάσταση!

Τα οφέλη του μελιού

Ενισχύει τη λειτουργία του εγκεφάλου και βελτιώνει τη μνήμη μας μιας και έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες.
Θεραπεύει τα συμπτώματα του βήχα λόγω των αντισηπτικών και αντιμικροβιακών του ιδιοτήτων. Οι ίδιες αυτές ιδιότητες, ενισχύουν και το ανοσοποιητικό μας.
Επουλώνει τις πληγές, βοηθά στην καταπολέμηση της ακμής και κάνει γενικά καλό στο δέρμα μας, καθώς έχει αντιβακτηριαδιακές ιδιότητες.
Βοηθά στο αδυνάτισμα, επιταχύνοντας τον μεταβολισμό μας.
Βελτιώνει τη λειτουργία του στομάχου καθώς είναι και αντισηπτικό.
Βοηθά να κοιμηθούμε καλύτερα, μιας και συμβάλει στην απελευθέρωση σεροτονίνης στο αίμα που στην συνέχεια μετατρέπεται σε μελατονίνη.

Οι διάφορες ποικιλίες

Μανούκα, δεν παράγεται στην Ελλάδα, αλλά στη Νέα Ζηλανδία και είναι το ακριβότερο μέλι που υπάρχει. Περιέχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε φυσικά ένζυμα με αντιβακτηριδιακές ιδιότητες από οποιοδήποτε άλλο μέλι. Καταπολεμά λοιμώξεις και βοηθά στην πέψη και την στοματική υγιεινή.
Ελατοβανίλια, μοναδικό στον κόσμο, εξαιρετικά σπάνιο μέλι που παράγεται κυρίως στο Μαίναλο, τον Πάρνωνα και το Χελμό, με υψηλή τιμή καθώς για την παραγωγή του απαιτείται ιδιαίτερη προσπάθεια καθώς και η καταστροφή των κηρήθρων. Έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, ιδιαίτερη υφή και χρώμα και δεν κρυσταλλώνει. Είναι το κορυφαίο μέλι της ελληνικής επικράτειας.
Πευκόμελο, η κύρια παραγωγή μελιού είναι αυτή από πεύκο. Χαμηλό σε σάκχαρα και έτσι όχι ιδιαίτερα γλυκό. Πλούσιο σε ασβέστιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο, σίδηρο, χαλκό κλπ., Θεωρείται ιδανικό για τις παθήσεις του λαιμού και τις αναιμίες.
Καστανόμελο, έντονα αρωματικό και σκουρόχρωμο μέλι, με ελαφρώς πικρή γεύση, περιέχει μεγάλη ποσότητα γύρης. Είναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία, με επουλωτικές ιδιότητες, ενώ η γύρη που περιέχει το κάνει ένα από θρεπτικότερα μέλια.
Εσπεριδοειδών, εξαιρετικά αρωματικό με λαμπερό κίτρινο χρώμα και πολύ γλυκό μέλι, κρυσταλλώνει γρήγορα και συνίσταται η κατανάλωση του να γίνεται άμεσα καθώς έχει την τάση να αλλοιώνεται.
Ρικόμελο, με το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα του και τη γεύση που θυμίζει καραμέλα, θεωρείται πολύ γευστικό και τονωτικό για τον οργανισμό. Έχει υψηλή συγκέντρωση σε υγρασία και σακχαρομύκητες και έτσι ξινίζει πιο εύκολα. Επίσης, λόγω των υψηλών του σακχάρων είναι ακατάλληλο για προσμίξεις με άλλες ποικιλίες.
Θυμαρίσιο, έντονα αρωματικό μέλι, με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτόζη (τόσο που κάποιες φορές μπορεί και να αφήνει επίγευση καψίματος στο στόμα) θεωρείται άριστης ποιότητας μέλι με τονωτικές και αντισηπτικές ιδιότητες.
Βελανιδίας, σκουρόχρωμο μέλι χωρίς ιδιαίτερη γεύση ή χρώμα, με μέτρια ρευστότητα. Πλούσιο σε ιχνοστοιχεία, συγκαταλέγεται και αυτό στον κατάλογο των θρεπτικών μελιών.

Πώς βγαίνει το μέλι

Η Cookpad είχε την τύχη να δει από κοντά πώς βγαίνει το μέλι. Το καλοκαίρι βρέθηκε σε ένα ορεινό χωριό στην επαρχία της Σητείας, την Μαγκασά, όπου και είδε πώς από την κυψέλη καταλήγουμε σε ένα βάζο κεχριμπαρένιο μέλι. Στην περιοχή κυριαρχεί το θυμάρι και ο τόπος είναι άνυδρος και ξερός.

Πρώτα από όλα ο μελισσοκόμος φορά τη στολή του και πηγαίνει στο σημείο που έχει τοποθετήσει τις κυψέλες του. Με τη βοήθεια καπνού απομακρύνει τις εξαγριωμένες μέλισσες από το “σπίτι” τους. Ας μην ξεχνάμε πως το μέλι είναι η τροφή της μέλισσας και αν μπορούσε δε θα το μοιραζόταν μαζί μας.

Στη συνέχεια οι κυψέλες μεταφέρονται σε κλειστό (για ευνόητους λόγους) χώρο και ξεκινάει η συγκομιδή!

Οι κυψέλες ανοίγουν και κάθε ένα τελάρο μεταφέρεται στον πάγκο εργασίας. Εκεί πρέπει να αφαιρεθεί το κερί με το οποίο η μέλισσα έχει σφραγίσει τις κυψέλες. Πόση σοφία κρύβει αυτό μόνο σκεφτείτε, αν δε σφράγιζε τις κυψέλες με κερί τότε το μέλι, και λόγω ζέστης θα έρεε και έτσι το φαγητό της θα πήγαινε χαμένο. Με μεγάλη προσοχή λοιπόν και με το χτένι ή με το ρολό σπάμε το κερί για να μπορέσει το μέλι να αρχίσει να τρέχει.

Είναι μια διαδικασία που απαιτεί πολλή προσοχή χωρίς όμως να χρειάζεται κάποια φοβερή τεχνική. Βαστώντας το χτένι σταθερά, απαλά αφαιρούμε το εξωτερικό στρώμα του κεριού και απελευθερώνουμε τις κυψέλες. Το έξτρα bonus είναι ότι αυτό το κερί μπορούμε να το μασουλήσουμε.

Η χρήση του ρολού είναι μεταγενέστερη και σαφώς πιο γρήγορη αλλά το ίδιο αποτελεσματική.

Τώρα πια η κηρήθρα είναι έτοιμη να μπει στη φυγόκεντρο και να μας δώσει το μέλι της.

Η δικιά μας φυγόκεντρος είχε θέση για τέσσερις κηρήθρες. Οι κηρήθρες πρέπει να τοποθετηθούν “ζυγιασμένες” ανάλογα με το βάρος τους για να μπορέσει να λειτουργήσει η φυγόκεντρος σωστά. Μόλις τοποθετηθούν ξεκινά η λειτουργία και το μέλι αρχίζει να ρέει.

Το μέλι αυτό θα περαστεί από λεπτό τουλπάνι για να συγκρατήσει τυχόν ξένα σώματα, κερί, προνύμφες ή και μέλισσες. Οι κυψέλες θα επιστρέψουν στο βουνό ή στο χωράφι για να επιστρέψουν οι μέλισσες και να συνεχίσουν την παραγωγή τούτου του χρυσαφιού της φύσης.