Τα τελευταία χρόνια πολύς ντόρος έχει γίνει γύρω από την λεγόμενη Κρητική διατροφή. Εμείς, ως cookpad, σαφώς και δεν θα μπορούσαμε να μείνουμε αμέτοχοι και να μην το ερευνήσουμε από την δική μας σκοπιά. Τι σημαίνει όμως Κρητική διατροφή.
Με την ουσιώδη έννοια του όρου όταν λέμε Κρητική διατροφή αναφερόμαστε στις διατροφικές συνήθειες και τα προϊόντα που κατανάλωναν και καταναλώνουν οι κάτοικοι της Κρήτης, μέσα στα χρόνια, από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα.
Πολλές έρευνες έχουν γίνει γύρω από τις διατροφικές συνήθειες των Κρητών, με πρώτη το 1948 όταν το Ίρδυμα Rockefeller κλήθηκε από την Ελληνική, τότε, Κυβέρνηση για να μελετήσει τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων του νησιού, με σκοπό την βελτίωση της ζωής τους. Τα αποτελέσματα ήταν συγκλονιστικά! Διαπιστώθηκε πως οι κάτοικοι της Κρήτης όχι μόνο δεν είχαν προβλήματα, αλλά η διατροφή τους ήταν απόλυτα εναρμονισμένη με τις οικονομικές και φυσικές πηγές της περιοχής. Ακολούθησαν και άλλες μελέτες, το 1960 αλλά και μεταγενέστερα οι οποίες έδειξαν πως οι Κρήτες έχουν μια διατροφή που προάγει την υγεία τους και βοηθά στην μακροζωία και τους προφυλάσσει από νοσήματα όπως καρδιά, καρκίνος κ.α. Ο όρος μεσογειακή διατροφή είναι ουσιαστικά συνυφασμένος με την Κρητική διατροφή.
Τι τρώνε όμως στην Κρήτη;
Η κρητική κουζίνα, με μακρά ιστορία από την μινωική εποχή, ελάχιστα έχει αλλάξει ανά τους αιώνες. Ελαιόλαδο, δημητριακά, όσπρια και μέλι είναι από τα βασικά προϊόντα που βρέθηκαν σε μεγάλα πιθάρια στους διάσπαρτους αρχαιολογικούς χώρους σε όλη την Κρήτη. Η διατροφή βασίζεται σε αυτά που προσφέρει η κρητική γη αλλά και στον τρόπο επεξεργασίας και “παντρέματος” των υλικών αυτών.
Βασικό και κύριο ρόλο στην διατροφή τους παίζει το ελαιόλαδο. Πλούσιο σε ελαιόδεντρα το νησί, οι κάτοικοι καταναλώνουν εξαιρετικής ποιότητας ελαιόλαδο. Αν και η βασική ενασχόληση των Κρητών, πέραν των ελαιόδεντρων, είναι η κτηνοτροφία, καταναλώνουν μικρές ποσότητες κόκκινου κρέατος, κυρίως αιγοπρόβειο και χοιρινό.Το μοσχάρι δεν θα το συναντήσουμε στη διατροφή τους. Καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φρούτων, οπωροκηπευτικών, άγριων χόρτων, αρωματικών φυτών, σαλιγκαριών, καθώς και λευκού κρέατος, κυρίως κουνέλι, καθώς κάθε σπίτι έχει τα δικά του κουνέλια, αλλά και αρκετά ψάρια και θαλασσινά. Καταναλώνουν ακόμη κόκκινο κρασί και μέλι, πετιμέζι και χαρουπόμελο. Δεν είναι διόλου τυχαίο πως, ακόμη και στις μέρες μας, η κύρια καλλιέργεια της γης είναι ελιά και αμπέλι. Λάδι και κρασί, η “ιερή συμμαχία” της Κρήτης. Και φυσικά ας μην ξεχνάμε την τσικουδία ή ρακή. Το διάφανο αυτό απόσταγμα που βγαίνει από την περίφημη ποικιλία σουλτανίνα και δεν λείπει από κανένα σπιτικό.
Η κρητική κουζίνα χαρακτηρίζεται από απλότητα, ενώ οι συνταγές βασίζονται στα προϊόντα που είναι στην εποχή τους κάθε φορά, συνδυασμένα έξυπνα και νόστιμα. Το κόκκινο κρέας τις περισσότερες φορές συνδυάζεται με πικρά άγρια χόρτα ή αγκινάρες. Τα γαλακτοκομικά γίνονται πίτες με λαχανικά. Τα λαχανικά ομελέτες και μπουρέκια. Ενώ τα σαλιγκάρια που καταναλώνονται μετά μανίας συνδυάζονται με ο,τι μπορείς να φανταστείς. Βλήτα και πατατούλες το καλοκαίρι, γιαχνί με ντομάτα και κρεμμύδια, με χόνδρο ή ρύζι στη διάρκεια της νηστείας και φυσικά οι ανυπέρβλητοι μπουμπουριστοί με μπόλικο ελαιόλαδο, σβησμένοι με ξύδι και αρωματισμένοι με αρισμαρί.Το παξιμάδι, παίζει το ρόλο του ψωμιού, κρίθινο ή σύμμεικτο συνήθως σπιτικό αντικαθιστά το ψωμί επάξια.
Στην Κρήτη δεν υπάρχει περίπτωση να φύγεις νηστικός. Φιλόξενος λαός που αγαπά την καλή παρέα, το καλό φαγητό και την τσικουδιά. Για τους Κρητικούς το φαγητό είναι μια γιορτή και ο ξένος πάντα ο επίσημος καλεσμένος.
Τα πιο διάσημα και γνωστά πιάτα του νησιού είναι ο ντάκος, οι χοχλιοί, το απάκι, οι στακοπατάτες, το γαμοπίλαφο, τα τσιγαριαστά χόρτα, τα καλτσούνια με τυρί ή χόρτα, το κατσικάκι το αντικριστό, το τσιγαριαστό, τα λυχναράκια, τα παξιμάδια, τα ξεροτήγανα.
Πάμε να δούμε μερικές συνταγές της κρητικής κουζίνας, γνωστές ή και λιγότερο γνωστές.
Με λαχανικά:
- Μελιτζάνες με χανιώτικη μυζήθρα
- Κατσικάκι με σταμναγκάθι
- Ασκολύμπροι με κουκιά
- Χανιώτικο μπουρέκι
- Κουκιά βραστά
- Αγκινάρες με κουκιά
Με όσπρια:
Με κρέας:
- Γαμοπίλαφο
- Απάκι τηγανιά
- Χανιώτικη κρεατότουρτα
- Αρνάκι με αγκινάρες και μάραθο
- Αντικριστό
- Τσιγαριαστό
Με γαλακτοκομικά:
- Τυρόπιτα με ξινομυζήθρα
- Σκιουφιστά με στακοβούτυρο
- Σφακιανή πίτα
- Μυζηθρόπιτες νεράτες
- Καλιτσούνια χανιώτικα
- Τυρόπιτες ανατολικής Κρήτης
Ντάκος:
Χοχλιοί:
- Χοχλιοί μπουμπουριστοί
- Χοχλιοί με ρύζι
- Σαλιγκάρια γιαχνί
- Χοχλιοί με χόνδρο
- Βλήτα με τους χοχλιούς
- Χοχλιοί κοκκινιστοί με πατάτες και κολοκυθάκια
Πίτες και πιτάκια:
Ψάρια και θαλασσινά:
- Σκάροι με ντομάτα
- Μπακαλιάρος με πράσα και μάραθο
- Κακαβιά όπως την κάνουν στο Λασίθι
- Κακαβιά από την Αγ.Γαλήνη Κρήτης
Με βότανα:
- Δροσερό αφέψημα με βότανα της Κρήτης
- Ζεστό ρόφημα με μείγμα βοτάνων
- Κοτόπουλο με φασκόμηλο από την Κρήτη
Με αλκοόλ:
Γλυκά:
- Τσουρεκάκια λαδερά
- Κρητική σταφιδόπιτα
- Παξιμάδια καλορίζικα
- Καλτσούνια
- Καλτσούνια ανεβατά
- Ξεροτήγανα
- Σταφιδωτά Κρήτης
Όλες οι κρητικές συνταγές εδώ.
Αν σταθείτε τυχεροί και σας καλέσουν σε ένα κρητικό τραπέζι, απολαύστε το… σας υποσχόμαστε πως θα ζήσετε μια μοναδική εμπειρία, με πολύ φαγητό, πολλή ρακή και πολύ κέφι!
Με μια ντομάτα δυο ελιές, τρία παξιμαδάκια
πίνουν στην Κρήτη τσικουδιά και λεν΄ μαντιναδάκια. (Γιώργη Σηφάκη – Σιμισακογιώργη)
Πηγές: